Woorden die het Nederlands overneemt uit andere talen noemen we leenwoorden.
In de Romeinse tijd hebben we al woorden geleend uit het Latijn, bijvoorbeeld keizer van Caesar. In de loop van de geschiedenis zijn Nederlanders steeds in contact geweest met andere landen en andere talen. Er werden producten geïmporteerd, die hun eigen namen hebben gehouden, zoals peper en ananas. Ook zijn er woorden in ons land achtergebleven door de Spaanse en Franse overheersing, zoals sigaar en douane.
Ook nu nog leren we veel woorden. Als er iets nieuws wordt uitgevonden, heb je een nieuw woord nodig om dat nieuwe ding te beschrijven. In Nederland neemt men vaak het nieuwe woord samen met de uitvinding over uit het andere land. Daardoor komen er in Nederlandse computertaal veel Engelse leenwoorden voor.
Maar we lenen ook woorden omdat het gebruik van die woorden interessant staat of omdat ze netter klinken.
Opdracht 1:
A. Wat denk je dat een leenwoord is? Een woord uit een ander land wat we in Nederlands gebruiken.
B. Kun je drie leenwoorden opnoemen? Noteer deze. Het woord cadeau, trottoir en toilet komen uit het Frans.
C. Uit welke taal komen deze leenwoorden? Frans
Opdracht 2:
Lees de leertekst ’Leenwoorden’
A. Wat is een leenwoord? Woorden die het Nederlands overneemt uit een andere taal.
B. Geef drie redenen waarom we woorden lenen uit andere talen. Als er iets nieuws word uitgevonden heb je een woord ervoor nodig om het te beschrijven, het staat interessant en het klinkt netter.
Opdracht 3:
Bekijk de afbeelding die onder de leertekst ’Leenwoorden’ staat.
A Hoeveel Engelse woorden komen er voor in de zin? Update, poweroint asap, downloaden, slideshow.
B Herschrijf de zin tot een zin met alleen Nederlandse woorden. Ik zal die vernieuwing in het bestand voor je regelen zodat we die in verschillende pagina’s kunnen bekijken.
C Vind je het makkelijk om deze zin te herschrijven? Leg uit waarom wel of niet. Nee, want er zijn geen Nederlandse woorden voor die woorden. We gebruiken die Engelse leenwoorden zoveel, dat we niet eens meer wat wat het in het Nederlands zou zijn.
Opdracht 4.
Veel mensen ergeren zich aan al die Engelse woorden en soms schrijft bijvoorbeeld een krant een wedstrijd uit voor goede vervangende Nederlandse woorden.
A. Bedenk zelf een alternatief voor de woorden zappen, sms’en, (web)surfen, chatten, cookie, selfie. Kiezen, berichten, opzoeken, berichten sturen, traceerbestand, Eigenfoto
B. Wat vind jij zelf beter klinken, het leenwoord of het alternatief? Leg je antwoord uit. Het leenwoord klinkt veel beter, want het alternatief vind ik maar gek en ongemakkelijk klinken. De leenwoorden liggen veel lekkerder in de mond.
Ingeburgerde leenwoorden
Leenwoorden worden opgenomen in de Nederlandse taal wanneer genoeg mensen ze gebruiken. Ingeburgerde leenwoorden behandelen we op zijn Nederlands.
– Zelfstandige naamwoorden geven we Nederlandse meervoudsuitgangen (cadeaus). We maken er ook volgens onze regels verkleinwoorden van (e-mailtje). We
zetten er onze lidwoorden voor (het cadeau) en we maken er samenstellingen van (make-updoosje).
– Werkwoorden bouwen we om tot Nederlandse werkwoorden (corresponderen) en we vervoegen ze als Nederlandse werkwoorden (checken, checkte, gecheckt).
Puristen (taalzuiveraars) zijn tegen dit gebruik van leenwoorden. Ze vinden dergelijke woorden onnodig (Waarom zou je monitor tegen een beeldscherm zeggen?)
Opdracht 5:
Een alternatief is niet altijd beter.
A. Neem het schema over en vul in de
middelste kolom een alternatief in voor
het woord uit de linkerkolom. Kies uit:
ruimteschip – slimheid – stoep –
troepvoer – verdieping – wildreis –
wentelwiek
Raket – ruimteschip: Dit vind ik wel klinken, maar het doet me meer denken aan een aliën ruimteschip.
Safari- wildreis: Een beetje vreemd doet me denken aan Freek vonk.
Helikopter- wentelwiek: Dit woord heb ik wel eens gehoord en ik vind dat het er nog meer door kan.
Junkfood- troepvoer: Het woord troepvoer klinkt heel dierlijk. Ik zou troepvoer aan varkens geven.
Etage- verdieping: Dit is gewoon een normaal woord.
Trottoir- stoep: Stoep klinkt beter dan trottoir, dat klinkt wat luxer.
Intelligentie – slimheid: Deze woorden kunnen allebei vind ik.
Opdracht 6:
Kijk terug op deze paragraaf.
A. Wat vind jij ervan dat er zoveel Engelse woorden voorkomen in de Nederlandse taal? Ik vind het aan de ene kant raar, want onze taal begint steeds meer op het Engels te lijken. Aan de andere kant vind ik woorden in het Engels mooier en vloeiender klinken.
B. Denk je dat het Nederlands onder invloed van het Engels zal verdwijnen? Ik denk nooit helemaal, maar wel een heel deel van de taal.
